Systemy informatyczne

1. Pojęcie systemu informatycznego

System informatyczny to zorganizowany układ elementów (ludzi, urządzeń, oprogramowania, danych i procedur), który służy do gromadzenia, przetwarzania, przechowywania i udostępniania informacji.

Inaczej mówiąc — to całość sprzętu, oprogramowania i ludzi współpracujących ze sobą w celu przetwarzania danych w informacje użyteczne dla organizacji lub użytkownika.

2. Elementy systemu informatycznego

Każdy system informatyczny składa się z kilku podstawowych elementów (podsystemów):

Element	Opis
Sprzęt komputerowy (hardware)	Urządzenia techniczne: komputery, serwery, drukarki, skanery, sieci, urządzenia mobilne itp.
Oprogramowanie (software)	Programy i systemy operacyjne umożliwiające działanie sprzętu i realizację zadań.
Dane (data)	Fakty, liczby i opisy, które system gromadzi, przetwarza i przechowuje. Dane stanowią podstawę informacji.
Ludzie (peopleware)	Użytkownicy, administratorzy, programiści, analitycy — osoby obsługujące i utrzymujące system.
Procedury (procedures)	Zasady i instrukcje określające sposób działania systemu i korzystania z niego.

3. Funkcje systemów informatycznych

Systemy informatyczne spełniają wiele funkcji, m.in.:

Gromadzenie danych – wprowadzanie informacji z różnych źródeł.
Przechowywanie danych – zapisywanie w bazach danych lub plikach.
Przetwarzanie danych – przekształcanie surowych danych w informacje (np. raporty, zestawienia).
Udostępnianie informacji – przekazywanie wyników użytkownikom lub innym systemom.
Kontrola i bezpieczeństwo – ochrona danych przed utratą, błędami i nieautoryzowanym dostępem.

4. Klasyfikacja systemów informatycznych

Systemy informatyczne można podzielić według różnych kryteriów:

a) Ze względu na zakres działania:

Systemy pojedyncze (lokalne) – działają na jednym komputerze lub w małej sieci.
Systemy rozproszone – funkcjonują w wielu miejscach, ale współpracują ze sobą poprzez sieć.
Systemy sieciowe (online) – dostępne w Internecie (np. bankowość elektroniczna, e-usługi).

b) Ze względu na przeznaczenie:

Systemy ewidencyjne – rejestrują dane (np. systemy kadrowe, magazynowe).
Systemy transakcyjne (TPS) – obsługują bieżące operacje (np. sprzedaż, zakupy, płatności).
Systemy informacyjno-decyzyjne (MIS) – wspierają podejmowanie decyzji kierowniczych.
Systemy wspomagania decyzji (DSS) – analizują dane, tworzą symulacje, prognozy.
Systemy ekspertowe (ES) – naśladują sposób myślenia ekspertów w danej dziedzinie.
Systemy CRM / ERP / SCM – zintegrowane systemy zarządzania przedsiębiorstwem.

5. Etapy tworzenia systemu informatycznego

Proces projektowania i wdrażania systemu informatycznego obejmuje kilka etapów:

Analiza potrzeb użytkowników – określenie wymagań i celów systemu.
Projektowanie systemu – tworzenie modeli danych, procesów i interfejsu.
Implementacja (programowanie) – budowa systemu według projektu.
Testowanie – sprawdzanie poprawności działania systemu.
Wdrożenie – instalacja i uruchomienie w środowisku docelowym.
Eksploatacja i utrzymanie – bieżące działanie, aktualizacje, poprawki.

6. Bezpieczeństwo systemów informatycznych

Bezpieczeństwo jest kluczowym elementem każdego systemu. Obejmuje:

Autoryzację i uwierzytelnianie użytkowników
Szyfrowanie danych
Tworzenie kopii zapasowych (backup)
Zapory sieciowe i antywirusy
Politykę bezpieczeństwa organizacji
Ochronę przed awariami sprzętu i błędami ludzkimi

7. Przykłady zastosowań systemów informatycznych

Dziedzina	Przykład systemu
Administracja publiczna	ePUAP, system PESEL, CEIDG
Edukacja	e-dziennik, platformy e-learningowe (Moodle, Teams, Classroom)
Bankowość i finanse	systemy bankowości elektronicznej, system BLIK
Handel	systemy kasowe POS, sklepy internetowe
Medycyna	systemy rejestracji pacjentów, e-recepta
Transport	systemy GPS, bilety elektroniczne

8. Znaczenie systemów informatycznych

Systemy informatyczne:

przyspieszają przepływ informacji,
zwiększają efektywność pracy,
wspierają podejmowanie decyzji,
redukują błędy ludzkie,
umożliwiają automatyzację procesów,
poprawiają jakość obsługi klienta.