Parametry urządzeń techniki komputerowej
1. Wprowadzenie
Parametry techniczne urządzeń komputerowych to zestaw cech, które określają ich wydajność, funkcjonalność, jakość oraz przydatność do określonych zastosowań. Ich znajomość pozwala na dobór odpowiedniego sprzętu do potrzeb użytkownika oraz racjonalne porównywanie urządzeń dostępnych na rynku.
2. Główne grupy urządzeń techniki komputerowej
- Jednostka centralna (komputer, laptop, serwer)
- Urządzenia wejścia (klawiatura, mysz, skaner, mikrofon)
- Urządzenia wyjścia (monitor, drukarka, głośniki)
- Urządzenia pamięci masowej (dyski HDD, SSD, pendrive’y, karty pamięci)
- Urządzenia sieciowe (routery, karty sieciowe, switche, modemy)
- Urządzenia peryferyjne specjalistyczne (tablety graficzne, kamery, urządzenia VR)
3. Parametry jednostki centralnej
3.1 Procesor (CPU)
- Taktowanie (częstotliwość zegara) – wyrażane w GHz, im wyższe, tym więcej operacji na sekundę.
- Liczba rdzeni i wątków – wpływa na zdolność do pracy wielozadaniowej.
- Pamięć podręczna (cache) – szybki magazyn danych, wpływa na szybkość dostępu do informacji.
- Architektura – np. x86, ARM; decyduje o kompatybilności z oprogramowaniem.
- TDP (Thermal Design Power) – określa ilość generowanego ciepła i zapotrzebowanie na chłodzenie.
Przykład porównania:
| Model CPU | Rdzenie/Wątki | Taktowanie | Cache | TDP | Zastosowanie |
|---|---|---|---|---|---|
| Intel i5-13400 | 10/16 | 4.6 GHz | 20 MB | 65 W | komputery biurowe i gamingowe |
| AMD Ryzen 7 7800X3D | 8/16 | 5.0 GHz | 96 MB | 120 W | gaming, rendering |
3.2 Pamięć operacyjna (RAM)
- Pojemność – określa, ile danych można przetworzyć jednocześnie (np. 8 GB, 16 GB).
- Typ pamięci – DDR3, DDR4, DDR5 – nowsze typy mają wyższą przepustowość i mniejsze opóźnienia.
- Taktowanie (MHz) – wpływa na prędkość przesyłania danych między RAM a CPU.
- Opóźnienia (CL – CAS Latency) – im niższe, tym lepsza responsywność.
Przykład: DDR4 3200 MHz CL16 < DDR5 5600 MHz CL36 → mimo wyższego CL, DDR5 jest szybsza dzięki większej przepustowości.
3.3 Dyski pamięci masowej
HDD (Hard Disk Drive):
- Pojemność: 500 GB – 20 TB
- Prędkość obrotowa: 5400 / 7200 obr./min
- Zalety: duża pojemność, niska cena
- Wady: wolniejszy dostęp, podatność na uszkodzenia mechaniczne
SSD (Solid State Drive):
- Typ interfejsu: SATA, NVMe (PCIe 3.0/4.0/5.0)
- Zalety: bardzo szybki odczyt i zapis, bezgłośność, odporność na wstrząsy
- Wady: wyższa cena za 1 GB
Przykład porównania:
| Typ | Prędkość odczytu | Prędkość zapisu | Interfejs | Średnia cena / 1TB |
|---|---|---|---|---|
| HDD 7200 rpm | 150 MB/s | 120 MB/s | SATA | ~150 zł |
| SSD SATA | 550 MB/s | 520 MB/s | SATA | ~200 zł |
| SSD NVMe Gen4 | 7000 MB/s | 6500 MB/s | PCIe 4.0 | ~350 zł |
3.4 Karta graficzna (GPU)
- Taktowanie rdzenia (MHz) – wpływa na szybkość przetwarzania grafiki.
- Pamięć VRAM – np. 4 GB, 8 GB, 16 GB – decyduje o jakości tekstur i płynności obrazu.
- Typ pamięci – GDDR5, GDDR6, GDDR6X, HBM.
- Szyna pamięci (bit) – im szersza, tym większa przepustowość.
- Obsługiwane technologie – Ray Tracing, DLSS, FreeSync, CUDA.
Przykład:
| Model | VRAM | Szyna | TDP | Przeznaczenie |
|---|---|---|---|---|
| RTX 4060 | 8 GB GDDR6 | 128-bit | 115 W | gry Full HD |
| RTX 4080 | 16 GB GDDR6X | 256-bit | 320 W | gry 4K, rendering |
3.5 Płyta główna
- Gniazdo procesora (socket) – np. LGA1700, AM5.
- Chipset – decyduje o możliwościach (np. B760, X670).
- Liczba i typ złączy – USB, M.2, SATA, PCIe.
- Obsługa pamięci RAM – ilość slotów, maksymalna pojemność i taktowanie.
- Format płyty – ATX, MicroATX, Mini-ITX.
4. Urządzenia peryferyjne – parametry i porównanie
4.1 Monitory
- Przekątna ekranu (cale) – np. 24”, 27”, 32”.
- Rozdzielczość – Full HD (1920×1080), QHD (2560×1440), 4K (3840×2160).
- Częstotliwość odświeżania (Hz) – 60, 120, 144, 240 Hz.
- Czas reakcji (ms) – im niższy, tym lepiej w grach.
- Rodzaj matrycy – TN (szybka, słabsze kolory), IPS (lepsze kolory, kąty), VA (wysoki kontrast).
4.2 Drukarki
- Technologia druku – atramentowa, laserowa, termiczna.
- Rozdzielczość druku (dpi) – im wyższa, tym lepsza jakość.
- Szybkość druku (str./min)
- Koszt eksploatacji – cena tuszy/tonera i wydajność.
- Funkcje dodatkowe – skanowanie, Wi-Fi, duplex (druk dwustronny).
4.3 Urządzenia sieciowe
- Przepustowość (Mb/s, Gb/s)
- Standard Wi-Fi – Wi-Fi 5 (802.11ac), Wi-Fi 6 (802.11ax), Wi-Fi 7 (802.11be).
- Zakres częstotliwości – 2.4 GHz, 5 GHz, 6 GHz.
- Liczba portów LAN/WAN
- Zasięg i liczba anten
5. Metody porównywania urządzeń
- Specyfikacja techniczna – porównywanie parametrów z dokumentacji producenta.
- Testy wydajności (benchmarki) – np. Cinebench, 3DMark, CrystalDiskMark.
- Opinie i recenzje użytkowników – informacje o stabilności i niezawodności.
- Wskaźnik cena/wydajność (Price-to-Performance Ratio).
- Energooszczędność i TDP – istotne przy sprzęcie mobilnym i serwerach.
6. Podsumowanie
Identyfikacja i porównanie parametrów urządzeń techniki komputerowej pozwala:
- dobrać sprzęt odpowiedni do potrzeb użytkownika,
- zoptymalizować koszt zakupu i eksploatacji,
- ocenić możliwości rozbudowy i kompatybilność,
- zrozumieć wpływ poszczególnych komponentów na ogólną wydajność systemu.